Kaşıntı (Pruritus)

Deri rahatsızlıkları arasında en fazla rastlanılan kaşıntılı hastalıklar; uyuz, ürtiker, ekzema, liken planus ve Dermatitis Herpetiformis adı verilen hastalıktır.

Vücudun herhangi bir yerinde bir böcek dolaşıyormuş hissi veren, rahatsız edici düzeyde yanma ve batma gibi belirtilerinin hissedilmesi olan kaşıntı, aslında vücudun bir tür kendini savunma mekanizması olarak işlev görür. Yakınma ve bulgular bazen o kadar ileri düzeyde olur ki, uykusuzluğa, dikkat eksikliğine bağlı kazalara, genel yaygın bir strese ve hatta tedavi edilmezse bu nedenle depresyona bile neden olabilir.

Vücutta yaygın kaşıntı sebepleri nelerdir?

1.Kaşıntı ile karşılaşıldığında ilk olarak bir deri rahatsızlığının ön habercisi olabileceği akla gelmelidir.

2.Bununla beraber; karaciğer, böbrek (kronik böbrek hastalıkları, diyaliz hastaları), safra yolları (safra yokluğu veya eksikliğinde tuzlar atılamadığı için deride birikerek kaşıntıya neden olurlar), endokrin (şeker, tiroit) veya kan hastalıkları, vitamin ve demir eksikliği, AIDS veya paraziter hastalıklar ile son olarak bazı kanserlerin (Hodgkin, T hücreli Lenfoma vb.) kaşıntıya neden olabilecekleri akılda tutulmalıdır.

3.Yeni kullanılmaya başlanan ilaçlar veya uzun süredir kullanılan bazı ilaçlar kaşıntı nedeni olabilir.

4.Alerjik bünyeye sahip kişilerde, astım veya polen gibi bazı objelere alerjisi olan kişilerde, deride kuruluk ile birlikte kaşıntı da olabilir.

5.Stres, kaygı ve sıkıntı vücutta yaygın kaşıntı yapan en önemli sebeplerden biridir.

6.Psikiyatrik hastalıklar da vücutta yaygın kaşıntıya neden olabilir.

Kaşıntıda hangi tahliller yapılmalıdır?

Vücutta yaygın kaşıntısı olan hastada dermatolojik muayene ile beraber ayrıntılı bir öykü alınması çok önemli ve önceliklidir.

Kaşıntı dermatolojik bir rahatsızlığa bağlı olarak ortaya çıkmış ise bazen biyopsi almak, mantar analizi yapmak veya deri yama testi adı verilen tanı koydurucu alerji testlerini yapmak gerekebilir. Deri rahatsızlıkları arasında en fazla rastlanılan kaşıntılı hastalıklar; uyuz, ürtiker, ekzema, liken planus ve Dermatitis Herpetiformis adı verilen hastalıktır.

Kişinin muayenesi sonrasında, kaşıntının dermatolojik nedenli olmadığı düşünülüyor ise iç hastalıklar açısından bazı kan tetkik ve incelemelerinin yapılması zorunludur. Bu adımda kullanılan, yeni başlanmış tüm ilaçlar, vitaminler, takviye edici bitki kökenli çay veya karışımlar detaylı sorgulanmalı, şüphe veren ilaç veya kimyasal mutlaka kesilmelidir. Kaşıntıyı açıklayacak bir neden bulunamazsa son adım olarak hasta mutlaka bir psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

En Sık Rastlanan Kaşıntı Nedeni Cilt Kuruluğudur

Kaşıntının en sık rastlanan nedenlerinden birisi de deri kuruluğudur. Özellikle yaşlı hastalarda çok sık rastlanılan bir kaşıntı nedenidir. İnsan yaşlandıkça deri fonksiyonları, derinin esnekliği ve su tutabilme özelliği azalırken, sert alkali sabunlarla ve çok sıcak su ile sık banyo yapılması, derinin doğal bariyerinin bozulmasına neden olmakta, bunun sonucunda koruyucu lipit tabakasının zayıflayarak hasarlanması ile deri kuruluğu ve kaşıntı oluşmaktadır. Ülkemizde yaygın olan sert kıllı malzemelerle sık liflenme ve keselenme alışkanlığının da derinin kuruyarak kaşınmasında önemli bir rolü vardır.

Saçlı deride kaşıntı nedenleri?

Saçta ani başlayan şiddetli kaşıntısı olan hastalarda ve özellikle bu kaşıntı ense bölgesinde ise mutlaka bit ve sirke varlığı araştırılmalıdır. Saçta yağlanma ve aşırı kepeklenme yani yağlı ekzema  (seboreik dermatit) varlığı da kaşıntı hissi uyandırır. Saçımıza kullandığımız bazı kozmetik ürünler şampuanlar, saç kremleri ve boyaları da alerji yaparak kaşıntıya neden olabilir. Saçlı deride inatçı kaşıntı nedenlerinden biri de şeker hastalığıdır. Bu nedenle açlık kan şekeri düzeyine ve diyabet indikatörlerine (HbA1c, İnsülin, Ürik asit vb.) mutlaka bakılmalıdır. Liken planus, mantar hastalığı ve nörodermatit gibi saçlı deride kaşıntı yapan bazı cilt rahatsızlıkları da bulunur.

Genital Bölge Kaşıntısı

Aşırı terlemek, az duş almak, şişmanlık, tuvalet sonrası hijyen eksikliği genital alanda özellikle makat bölgesinde kaşıntıya neden olabilir. Baharatlı yiyeceklerin fazla tüketilmesinin bu bölgedeki kaşıntıyı arttıran bir diğer neden olduğunu öne süren araştırmacılar vardır. Bazen bu bölgeye sürülen ilaçların (kızarıklık ve tahriş tedavisi için kullanılan yağlı pomadlar gibi) kendisi, fitiller ve hatta ağızdan kullanılan ilaçlar bu bölgede tek başlarına kaşıntıya neden olabilirler.

Ekzema, mantar, sedef, liken planus, seboreik dermatit ve paget hastalığı gibi cilt rahatsızlıkları, makat bölgesinde kaşıntı yapabilir. Basur, anal fissür ve anal prolapsus gibi bazen genel cerrahiyi ilgilendiren rahatsızlıklarda o bölgede kaşıntıya rastlanır. Bu bölgede kaşıntı yakınması ile gelen hastalarda mutlaka şeker ve parazit incelemesi yapılmalıdır.

Kaşıntı Nasıl Tedavi Edilebilir?

Kaşıntının tedavisi onu oluşturan nedene göre değişiklik gösterir. Cildi nemlendirmek esas ve önemlidir. Kaşıntıyı arttıran alışkanlıkları değiştirmek mutlaka gerekir. Sorumlu tutulan ilaçlar kesilmelidir. Alerjenlerden uzak durulmalı kaşıntı nedeni parazitse mutlaka tam tedavi edilmelidir. Tedavide genel olarak kortizonlu ilaçlar, antihistaminikler ve dar bant UVB tedavisinden yararlanılır. Geçmeyen, tekrarlayan ve nedensiz yaygın kaşıntı yakınması ile gelen kişilerin psikolojik bir değerlendirmeden geçirilmesi gerektiğini tekrar hatırlatmak isterim.